Φίλες και φίλοι, συντρόφισσες και σύντροφοι

 

Μιλώντας για το προνοιακό κράτος και την κοινωνική αλληλεγγύη μέσα στην πανδημία, το ρόλο που του επιφυλάσσει η κυβέρνηση και την πρόταση της αριστεράς για το τώρα και το αύριο, έχω την ανάγκη να σκιαγραφήσω τα βασικά χαρακτηριστικά της κατάστασης όπως διαμορφώνεται μετά από ενάμιση χρόνο διακυβέρνησης της ΝΔ και με την πανδημία σε εξέλιξη.

 

Χαρακτηριστικά που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας στις προτάσεις μας:

 

Α. Βιώνουμε από τον Ιούλιο του 2019 μία διαρκή και βίαιη επίθεση που εντείνεται και επιταχύνεται μέσα στην πανδημία στην εργασία στη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, στο κοινωνικό κράτος (υγεία, παιδεία, ασφαλιστικό, πρόνοια) και στη δημοκρατία -ελευθερία τύπου, ελευθερίες πολιτών.

 

Β. Επανασυστήνεται ένα αυταρχικό κομματικό κράτος καταστολής και διαφθοράς προδικτατορικής κοπής με βραχίονα το επιτελικό κράτος και ακροδεξιούς ιστούς στη δικαιοσύνη και την αστυνομία.

 

Γ. επιχειρείται εφαρμογή, στο κοινωνικό και οικονομικό πεδίο, ενός συνδυασμού μνημονιακών πολιτικών και αποτυχημένων, ξεπερασμένων νεοφιλελεύθερων συνταγών προ δημοσιονομικής κρίσης με βραχίονα το σχέδιο Πισσαρίδη και την πρόταση για το Ταμείο Ανάκαμψης.

 

Η ίδια η ΝΔ εξελίσσεται σε ένα υβριδικό νεοδεξιό κόμμα τύπου alt–right που επιχειρεί να συσπειρώσει κεντροδεξιά και ακροδεξιά ακροατήρια. Οι πολιτικές της το μεταναστευτικό και την ελληνοτουρκική κρίση αυξάνουν το ρατσισμό και τον φασισμό στην κοινωνία και δημιουργούν ένα επικίνδυνο μείγμα καθώς επικάθονται σ στο γενικευμένο φόβο για τη ζωή και την οικονομική επιβίωση.

 

Σήμερα δεν φαίνεται προς το που θα στραφεί η κοινωνία μετά από αυτή τη νέα κρίση αν δηλαδή θα υπάρξει μία συντηρητική αναδίπλωση η μία ριζοσπαστικοποίηση μεγάλων κοινωνικών στρωμάτων.

 

Η κυβέρνηση καταγράφει ήττες για πρώτη φορά στα πεδία διαχείρισης της πανδημίας και της οικονομίας. Οι πολίτες δεν εγκρίνουν τις πολιτικές της σε μεγάλα ποσοστά και αρχίζουν να εμφανίζονται κοινωνικές αντιστάσεις. Όμως αυτό δεν καταγράφεται το επίπεδο του συσχετισμού των πολιτικών δυνάμεων. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν εισπράττει την πολιτική φθορά της ΝΔ.

 

Επομένως μας χρειάζονται και νέες θεωρητικές αναγνώσεις της κατάστασης, τι ακριβώς συμβαίνει στην κοινωνία δηλαδή και νέες προτάσεις που θα εμπνέουν την κοινωνία και θα της δίνουν προοπτική και νέος τρόπο δουλειάς που πρέπει να εφεύρουμε μεταξύ μας, αλλά και συντροφικότητα και αλληλεγγύη και με την κοινωνία που είναι εξοργισμένη και τρομοκρατημένη στη νέα πανδημική κατάσταση που φαίνεται πως δεν τελειώνει.

 

Τι ακριβώς συμβαίνει; Βρισκόμαστε σε μία απολύτως νέα κατάσταση: δεν γνωρίζουμε αν η πανδημική κρίση εγκυμονεί μία νέα εποχή αλλαγής παραδείγματος, π.χ. όπως έγινε με την δημοσιονομική κρίση πριν 12 χρόνια, έχουμε όμως πολλές ενδείξεις για αυτό.

 

Γνωρίζουμε ήδη πώς ο καπιταλισμός λειτούργησε στη δημοσιονομική κρίση χρησιμοποιώντας την ως ευκαιρία για την απελευθέρωση του διεθνούς εμπορίου, την απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, των εργασιακών σχέσεων και την περαιτέρω διάλυση του κοινωνικού κράτους.

 

Το ίδιο επιχειρεί και τώρα, με νέα όμως προτάγματα. Διότι πράγματι, μετά την πανδημία, τίποτα δεν θα είναι όπως πριν. Αυτές οι περίοδοι αλλαγών είναι οι πιο δύσκολες και οι πιο συγκλονιστικές για την αριστερά. Τη ριζοσπαστική αριστερά που οφείλει να κατανοήσει, να αναλύσει και να προβλέψει τις κοινωνικές ανακατατάξεις και αντιστάσεις, να συνδιαμορφώσει λόγο και προοπτική.

 

Πιστεύω ότι είμαστε σε μία τέτοια αρχή. Έχουμε όλες τις ενδείξεις από την αναδιάρθρωση που επιχειρεί ο φιλελευθερισμός στην Ευρώπη και ο νεοφιλελευθερισμός στην Ελλάδα.

 

Ο πρώτος εκφράζεται με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης ο δεύτερος με το Σχέδιο Πισσαρίδη και το σχέδιο της ΝΔ για το Ταμείο Ανάκαμψης. Η Ευρώπη προτάσσει την κοινωνική συνοχή και γι αυτό δίνει τεράστια ποσά στις χώρες του Νότου, από τα οποία 32 δις στην Ελλάδα. Γνωρίζει ότι η πανδημία εκτόξευσε τις ανισότητες εκεί και επιχειρεί να προλάβει κοινωνικές εκρήξεις. Κατευθύνει το 40% των δαπανών στο κοινωνικό κράτος, το 40% στην πράσινη ανάπτυξη και το 20% στην ψηφιακή ανάπτυξη. Δεν καθορίζει αν τα ποσά αυτά θα πάνε στον ιδιωτικό ή το δημόσιο τομέα.

 

Η Έκθεση Πισσαρίδη και το Σχέδιο Ανάκαμψης της ΝΔ δεν αναγνωρίζει αυτή τη νέα κατάσταση. Επαναφέρει την αποτυχημένη μπαγιάτικη νεοφιλελεύθερη πρόταση που υπήρχε πριν 15 χρόνια. Για μην παρεξηγηθώ: Δεν εννοώ ότι η πρόταση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης είναι προοδευτική, αναγνωρίζει απλώς την πραγματικότητα.

 

Όμως η πρόταση Πισσαρίδη, επειδή αποτελεί το ιδεολογικό και πολιτικό οπλοστάσιο της δεξιάς στη χώρα μας, θα είναι απολύτως καταστροφική, διότι πάει να εφαρμοστεί σε μία κοινωνία που βιώνει μία δεύτερη κρίση μέσα σε 10 χρόνια με μεγάλα ποσοστά ανεργίας και φτώχειας και με τα μεσαία στρώματα να φτωχοποιούνται για δεύτερη φορά και τα πιο αδύναμα να εξαθλιώνονται. Έχουμε πια όλες τις ενδείξεις για αυτό.

 

Το Σχέδιο Πισσαρίδη θα εφαρμόσει μία «δημιουργική καταστροφή» για να διορθώσει τις πέντε μεγάλες «ανωμαλίες» της Ελληνικής πραγματικότητας: ακριβή εργασία, εκτεταμένη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, μεγάλη ιδιωτικό χρέος (κόκκινα δάνεια), μεγάλο ποσοστό ιδιόκτητης στέγης (και επενδύσεις σε αυτή και όχι στις τράπεζες) και μεγάλο δημόσιο κοινωνικό κράτος (υγεία παιδεία, ασφάλιση, πρόνοια).

 

Αυτά είναι τα «πέντε εμπόδια» που δεν αφήνουν τις επενδύσεις «να έρθουν» για να δημιουργήσουν νέες καλές θέσεις εργασίας, για να έρθει η ανάπτυξη.

 

Θα χρησιμοποιήσω το παράδειγμα της πρόνοιας για να γίνω κατανοητή:

 

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, και πριν την πανδημία, θεωρούσε ότι η πρόνοια και κοινωνική αλληλεγγύη είναι υποχρέωση του κράτους και ευθύνη του προς την κοινωνική πλειοψηφία και όχι μόνο στους φτωχούς. Γι αυτό, από όλες τις παροχές και επιδόματα που σχεδιάσαμε (vouchers για βρεφονηπιακούς σταθμούς, επίδομα παιδιού,, επίδομα στέγης σχολικά γεύματα επίδομα αναπηρίας) μόνο το ΚΕΑ αφορά τη φτώχεια. Όλα τα άλλα αφορούν και τα μεσαία στρώματα, τα μεσαία εισοδήματα.

 

Αντίθετα, η ΝΔ και το σχέδιο Πισσαρίδη πιστεύουν ότι αφορά μόνο τους φτωχούς και μάλιστα τους ακραία φτωχούς. Αυτή είναι η διαιρετική τομή ανάμεσα στην αριστερά και τη νεοφιλελεύθερη δεξιά. Το σχέδιο Πισσαρίδη πηγαίνει ένα βήμα παρακάτω βάζοντας βόμβα στα θεμέλια του προνοιακού κράτους που χτίσαμε κατά την τετραετία διακυβέρνησής μας: προτείνει τη συγχώνευση 6 παροχών και επιδομάτων σε ένα, στο Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (πρώην ΚΕΑ), καταργώντας όλα τα επιδόματα που δίναμε και στα μεσαία εισοδηματικά στρώματα.

 

Το κάνουν για να μειώσουν τις δαπάνες για την πρόνοια που θεωρούν ότι δεν έχουν σχέση με την ανάπτυξη, σε αντίθεση με μας που πιστεύουμε ότι είναι αναπτυξιακές δαπάνες. Διότι τα χρήματα πέφτουν στην αγορά, αυξάνουν την ενεργό ζήτηση, την κατανάλωση και δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας. Εμείς, τις δαπάνες της πρόνοιας τις αυξήσαμε από 789 εκ. το 2015 σε 3,5 δις και θα συνεχίζαμε να τις αυξάνουμε μέχρι το 2023 ώστε να φτάσουν στα 7 δις, δηλαδή 4,1% επί του ΑΕΠ, όσο και ο ευρωπαϊκός Μ.Ο.

 

Κυρίως όμως διότι πιστεύουμε ότι βασικός μοχλός για την καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων είναι ένα σοβαρό κοινωνικό κράτος που παρεμβαίνει για να άρει τις ανισότητες οι οποίες εμφανίζονται σε κάποιες φάσεις της ζωής των πολιτών. Ο καθένας μας αντιμετωπίζει τέτοιες φάσεις κατά τις οποίες παύει να είναι ισότιμος με τους άλλους λόγω φτώχειας, γήρανσης, αναπηρίας, αλλά και γιατί αποκτά παιδιά, ένα ευτυχές γεγονός που δημιουργεί ανισότητα.

 

Όλα αυτά πριν την πανδημία. Η πανδημία χτύπησε χειρότερα τις χώρες του νότου που είχαν ασθενή προνοιακά συστήματα με κοινά χαρακτηριστικά τις μικρές δαπάνες που απευθύνονταν στην ακραία φτώχεια και τα υπόλοιπα τα αναλάμβαναν οι χορηγοί, οι φιλάνθρωποι και η οικογένεια.

 

Η πανδημία λοιπόν απέδειξε την αξία αυτών που ισχυρίζεται η αριστερά: ότι τόσο οι προσωπικές κρίσεις, όσο και ενδογενείς (δημοσιονομικές) και οι εξωγενείς (πανδημική ή κρίσεις λόγω κλιματικής αλλαγής) απαιτούν ισχυρό κοινωνικό προνοιακό κράτος.

 

Η πανδημία όμως απέδειξε ότι τα εργαλεία που είχαμε μέχρι σήμερα δεν επαρκούν. Χρειαζόμαστε ένα νέο δίχτυ ασφαλείας κι αυτό δεν μπορεί να είναι το ΚΕΑ. Χρειαζόμαστε ισχυρές δωρεάν υπηρεσίες φροντίδας στην κοινωνία. Χρειαζόμαστε νέους μηχανισμούς που θα τις ελέγχουν και θα τις συντονίζουν. Χρειαζόμαστε νέες παροχές για το παιδί, τον ηλικιωμένο, τον ανάπηρο.

 

Όλον αυτό τον καιρό, από όταν ξέσπασε η πανδημία μέχρι σήμερα, επεξεργαζόμαστε τη νέα μας πρόταση. Ένα πρόγραμμα για τώρα και για το μέλλον που βασίζεται σε τρεις συνισταμένες που διασφαλίζουν την καθολική φροντίδα και την αξιοπρεπή διαβίωση όλων των πολιτών.

 

Α. Το νέο δίχτυ ασφαλείας. Είναι το κοινωνικό εισόδημα. Δίνεται σε όσους το επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης τίθεται σε κίνδυνο. Είναι η εξέλιξη του Εισοδήματος Έκτακτης Ανάγκης του προγράμματος «Μένουμε Όρθιοι». Συνδυάζεται με την πρόσβαση σε βασικά αγαθά: οικονομικά προσιτή κατοικία, ρεύμα, νερό, internet και πρόσβαση στην αγορά εργασίας.

 

 

Β. Νέες διευρυμένες παροχές για το παιδί, τον ηλικιωμένο και τον ανάπηρο

 

• Επενδύουμε στο παιδί με καθολικό σύστημα υποστήριξης του παιδιού και κάθε εργαζόμενης και άνεργης μητέρας του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα), από τη γέννηση ως την ενηλικίωση του παιδιού

• Ενίσχυση των βρεφονηπιακών σταθμών και δημιουργία νέων δημόσιων σταθμών

• Ολοκλήρωση της ένταξης 100 Κέντρων Στήριξης Οικογένειας (ΚΣΟΙ) σε Κέντρα Κοινότητας. Στόχος η λειτουργία ΚΣΟΙ σε όλα τα Κέντρα Κοινότητας

• Δωρεάν σχολικά γεύματα και voucher για εκτός σχολείου αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες σε όλα τα παιδιά υποχρεωτικής εκπαίδευσης

• Επενδύουμε στην ανεξάρτητη διαβίωση και προσβασιμότητα των ΑΜΕΑ με:

• Καθιέρωση του φροντιστή αναπήρου ανάλογα με τον βαθμό και το είδος της αναπηρίας (και σε 24ωρη βάση εφόσον αυτό απαιτείται)

• Διασφάλιση της φυσικής και ψηφιακής απρόσκοπτης και δωρεάν προσβασιμότητας όλων των ατόμων με κινητικές, αισθητηριακές ή νοητικές αναπηρίες, σε περιβάλλον, μεταφορές, υπηρεσίες, συναλλαγές και παροχές με το ηλεκτρονικό πάσο του αναπήρου, συνδεδεμένο με τον ηλεκτρονικό του φάκελο.

• Δημιουργία πανελλαδικού εκτεταμένου δικτύου Στεγών Υποστηριζόμενης και Ανεξάρτητης Διαβίωσης (ΣΥΔ και ΣΑΔ) πλήρως προσβάσιμων και με «πράσινο» αποτύπωμα

• Δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για ένταξη των παιδιών με αναπηρία στην εκπαιδευτική διαδικασία μαζί με τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας τους

• Κατηγορηματική απόρριψη της χρησιμοποίησης της λειτουργικότητας ως εργαλείου αξιολόγησης του αναπήρου με σκοπό της περικοπή συντάξεων και επιδομάτων.

• Επενδύουμε στη φροντίδα για τους ηλικιωμένους και τη διαγενεακή αλληλεγγύη με:

• Ολοκλήρωση των 150 Κέντρων Ολοκληρωμένης Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΟΦΗΛΙ), που είχαμε δρομολογήσει επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και τώρα έχουν παγώσει, για να συντονίζουν ψηφιακά τα ΚΑΠΗ, τα ΚΗΦΗ και το «Βοήθεια στο Σπίτι». Στόχος η δημιουργία κέντρου ΟΦΗΛΙ σε κάθε Κέντρο Κοινότητας

• Δωρεάν παροχή σε όλους τους ηλικιωμένους άνω των 65 ετών που τη χρειάζονται, της συσκευής εντοπισμού και τηλε-ειδοποίησης για να μην μείνουν ποτέ αβοήθητοι

 

Η πανδημία έδειξε την ανάγκη για τη δημιουργία ενός μεγάλου δικτύου υπηρεσιών φροντίδας που θα παρέχονται δωρεάν στους πολίτες από δημόσιες και ιδιωτικές δομές

 

Αυτό το δίκτυο θα πιστοποιείται, θα ελέγχεται και θα συντονίζεται από τον ψηφιακό βραχίονα κοινωνικής αλληλεγγύης που θα δημιουργηθεί από τη σύμπραξη του κράτους και της Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού. Είναι η εξέλιξη του ψηφιακού προνοιακού κράτους που είχαμε φτιάξει με τον ΟΠΕΚΑ και τα 245 Κέντρα Κοινότητας.

 

Αυτή είναι η πρόταση της ριζοσπαστικής αριστεράς του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, το αντίπαλο πρόγραμμα στην πρόταση Πισσαρίδη.